Uit het leven van een aardappel. Deel 2: De aardappel die overal is

We eten bijna dagelijks piepers, èrpels of patatten. We koken, bakken, stampen en frituren ze. Maar kennen we ze echt? Een nadere kennismaking met een veelzijdige knol.

De aardappel die overal is

“Ik ben een efficiënte pieper. Ik ben niet geschikt om lekker mee te koken, daarvoor heb ik veel te veel zetmeel, ongeveer 20%. Ik word vooral in Groningen en Drenthe geteeld door een coöperatie van ongeveer 2500 boeren. Na de oogst brengt de boer ons naar de aardappelmeelfabrieken van Avebe in Gasselternijveen, Foxhol of Ter Apelkanaal. Avebe staat voor Aardappelzetmeel Verkoop Bureau en bestaat sinds 1919. Het is de grootste producent van aardappelzetmeel ter wereld.

Bij de fabriek rollen we met zijn allen over de lopende band in een soort wildwaterbaan om schoon te worden. Daarna worden we vermalen. Dat is hard, ja. Maar het is noodzakelijk om onze zetmeelkorrels vrij te laten komen. Ons zetmeel wordt vervolgens gedroogd tot een helder wit poeder met een neutrale smaak. In die vorm zijn we heel breed inzetbaar.

Veel van de fabrieksaardappels komen in deze poedervorm uiteindelijk toch in voedingsmiddelen terecht. Bijvoorbeeld als bindmiddel in soepen, roomkaas en vleeswaren, maar ook in snoepjes als wine gums. Het poeder kan ook nog verder bewerkt worden tot gemodificeerd zetmeel. Onze naam verandert dan vaak in een nummer: E1404 t/m 1452. Dan zijn we verdikkingsmiddel of antiklontermiddel.

Waarom die nummers? Dat leest wat makkelijker dan onze echte naam. Of zegt u liever zetmeelnatriumoctenylsuccinaat’ (E1450) of ‘geacetyleerd dizetmeeladipaat’ (E1422)? In onze gemodificeerde toestand zitten we in ontelbaar veel bewerkte voedingsmiddelen. Kijk maar eens achterop de verpakking van borrelnootjes, knakworsten, babyvoeding, diepvriessnacks, instant noedels, zuivel, snoep en gebak. Dikke kans dat we daar in zitten.

Maar dat is nog niet alles. Wij, eenvoudige en bescheiden knollen uit het Noordoosten des lands, maken ons op nog veel meer manieren nuttig. U vindt ons in uw kleding, als stijfsel voor geweven stoffen. In uw huis zijn we ook. De bouw gebruikt ons voor het makkelijker verwerken van cement en het verbeteren van beton en tegellijm.

De gezelligste toepassing van aardappelzetmeel is misschien wel kleuterlijm. Die potten met witplaksel en een kwast, wie heeft er geen kleurrijke knutsels mee gemaakt? In meer volwassen vorm zijn we er ook, maar dan heten we ineens Pritt stift. Zoveel toepassingen… wij fabrieksaardappels kunnen overal wel terechtkomen.”